بیماری مخملک چیست؟ درمان مخملک

بیماری مخملک یک عارضه عفونی است که بیشتر در کودکان دیده می‌شود و می‌تواند با قرمزی و بثورات پوستی همراه باشد. از آنجایی که بی‌توجهی به درمان این بیماری می‌تواند عواقب خطرناکی برای فرد داشته باشد و حتی منجر به مرگ شود، در این مطلب از مجله کلینیک دکتر صرافان تصمیم گرفتیم به بررسی بیماری مخملک، علت، علائم و درمان این بیماری بپردازیم. بنابراین اگر برای شما هم است در این باره اطلاعات مفیدی به دست آورید، مطالعه این مطلب می‌تواند ایده فوق‌العاده‌ای باشد.

مخملک چیست؟

مخملک که به آن گُل اَفشان نیز می‌گویند، یک بیماری مسری و عفونی است که بیشتر در دوران کودکی، به خصوص بین ۳ تا ۷ سالگی، و در فصول سرد سال شایع است. عامل این بیماری، باکتری استرپتوکوک بتا همولیتیک A است که در گلوی فرد تجمع و تکثیر پیدا می‌کند.
این باکتری با ترشح نوعی سم یا اگزوتوکسین، باعث ایجاد واکنش پوستی و بروز ضایعاتی روی پوست بدن می‌شود.
جالب است بدانید این عارضه در ابتدای بروز به راحتی قابل درمان است، اما اگر به موقع درمان نشود، می‌تواند عوارض جدی مانند تب روماتیسمی، گلومرولونفریت و عفونت گوش را به دنبال داشته باشد.

ویروس مخملک

برخلاف تصور برخی از افراد، عامل ایجاد کننده بیماری مخملک ویروس نیست. همان گونه که پیش‌تر نیز اشاره کردیم ورود باکتری استرپتوکوک گروه A موجب ایجاد این بیماری در سنین مختلف می‌شود. این باکتری با تولید سموم خاص در بدن زمینه‌ساز بروز علائم مخملک می‌گردد.

مخملک زبان توت

در بیماران مبتلا به مخملک، زبان دچار تغییرات مشخصی می‌شود که یکی از بارزترین آن‌ها، پدیده‌ای به نام “زبان توت‌فرنگی” است. این تغییرات معمولاً در سه مرحله رخ می‌دهند. در مرحله اولیه، یک لایه سفید یا زردرنگ روی زبان تشکیل می‌شود که ممکن است ناشی از تجمع سلول‌های مرده، باکتری‌ها و بقایای مواد غذایی باشد. این پوشش اولیه باعث می‌شود سطح زبان صاف و غیرطبیعی به نظر برسد. پس از گذشت چند روز، این لایه به تدریج از بین رفته و رنگ زبان به قرمز روشن تغییر پیدا می‌کند. این تغییر رنگ به دلیل التهاب و گشاد شدن عروق خونی سطحی رخ می‌دهد که منجر به افزایش خون‌رسانی به بافت زبان می‌شود. در مرحله نهایی، برجستگی‌های سطحی زبان، که به نام پاپیلا شناخته می‌شوند، به‌طور غیرمعمول متورم شده و ظاهری شبیه به سطح توت‌فرنگی ایجاد می‌کنند. این تورم می‌تواند همراه با حساسیت بالا، درد و سوزش باشد که باعث ناراحتی بیمار به‌ویژه هنگام خوردن غذاهای گرم، اسیدی یا تند می‌شود. مکانیسم دقیق ایجاد این تغییرات هنوز به‌طور کامل مشخص نشده، اما واکنش ایمنی بدن به سموم باکتریایی و التهاب ناشی از عفونت، از مهم‌ترین عوامل بروز زبان توت‌فرنگی محسوب می‌شوند. همچنین، کمبود آب بدن و کاهش بزاق در طول بیماری می‌تواند این علائم را تشدید کند. تشخیص زبان توت‌فرنگی، به‌عنوان یکی از نشانه‌های بالینی مهم، نقش کلیدی در ارزیابی وضعیت بیمار دارد و می‌تواند به پزشک در تشخیص سریع و شروع درمان مناسب کمک کند.

تفاوت مخملک در بزرگسالان و کودکان

ابتلا به بیماری مخملک در بزرگسالان و کودکان یک سری تفاوت‌ها با یکدیگر خواهد داشت. این بیماری در کودکان نسبت به بزرگسالان بسیار بیشتر دیده می‌شود و علائم شدیدتری نیز دارد. همچنین زمان درمان مخملک در کودکان طولانی‌تر است و در صورت عدم درمان خطرات بیشتری مانند تب روماتیسمی و گلومرولونفریت دارد. البته این بدین معنی نیست که بیماری در بزرگسالان نمی‌تواند خطرناک باشد. بزرگسالان مبتلا نیز باید هر چه سریع‌تر برای درمان اقدام کنند.

مخملک نوزاد

اگر چه مخملک بیشتر افراد بالای ۵ سال را درگیر می‌کند اما احتمال ابتلا در سنین نوزادی نیز وجود دارد.

بروز این عارضه در نوزادان می‌تواند بسیار نادر و همچنین خطرناک باشد. این عارضه در نوزادی معمولا با  علائمی مانند تحریک‌پذیری، تب، کاهش اشتها و بثورات پوستی همراه است. تشخیص و درمان به موقع می‌تواند مانع پیشرفت بیشتر بیماری و همچنین عوارض شدید شود.

آیا مخملک واگیر دارد؟

اگر چه بثوارث پوستی حاصل شده در اثر ابتلا به بیماری مخملک واگیردار نیست اما عفونت ایجادکننده این بیماری یعنی استرپتوکوک واگیردار است و می‌تواند از فردی به فرد دیگر منتقل شده و موجب ایجاد این بیماری شود. به همین دلیل متخصصان توصیه می‌کنند در صورت ابتلای یکی از اطرافیان به این بیماری تمامی نکات ایمنی رعایت شود تا بیماری در خانواده منتشر نیابد و دیگر اعضا را درگیر نکند.

دوره بیماری مخملک چه مدت است؟

اگر فردی با قطره‌های تنفسی آلوده به باکتری استرپتوکوک یا بزاق و خلط بیمار تماس داشته باشد، به مدت ۲ تا ۵ روز طول می‌کشد که به این بیماری مبتلا شود. پس از ابتلا بیمار ممکن است حتی تا بیشتر از دو هفته علائم بیماری را در خود احساس کند‌. در چنین شرایطی توجه به توصیه‌های متخصصان طب سنتی و مصرف منظم داروهای تنظیم شده می‌تواند در کوتاه‌تر شدن بازه زمانی درمان موثر باشد.

علت مخملک چیست؟

علت مخملک، باکتری استرپتوکوک گروه A است. این باکتری که بیشتر در بینی و گلو یافت می‌شود، می‌تواند از طریق قطرات تنفسی که با سرفه یا عطسه فرد بیمار در هوا پخش می‌شوند، منتقل شود. همچنین ممکن است با تماس مستقیم با خلط، بزاق یا پوست فرد آلوده، یا از طریق اجسام آلوده مانند حوله، ملافه یا لباس، به فرد دیگر سرایت کند و با گسترش در بدن فرد علائم مخملک را ایجاد کند.

علائم مخملک

بیماری مخملک دارای یک سری علائم شایع و غیر شایع است. با اینکه بیماران معمولا علائم شایع مخملک را تجربه می‌کنند اما ممکن است برخی از افراد علائهم دیگر را نیز داشته باشند. از مهم‌ترین علائم مخملک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تب بالا (۳۸ درجه سانتیگراد یا بیشتر)، اغلب همراه با لرز
• گلودرد شدید و قرمز، گاهی اوقات با لکه‌های سفید یا زرد روی گلو
• بثورات پوستی قرمز و راش به خصوص در گردن و صورت
• چین و چروک‌های قرمز پوست به خصوص در اطراف کشاله ران، زیر بغل، آرنج، زانو و گردن
• زبان توت فرنگی

علائم غیر شایع مخملک

• درد عضلانی
• کاهش اشتها
• غدد لنفاوی متورم
• بی قراری و ناخوشی
• تهوع و استفراغ
• خارش در نقاط بدن

نشانه‌های مخملک در بزرگسالان

علائم بیماری مخملک در کودکان و بزرگسالان می‌تواند کمی متفاوت باشد. بزرگسالان مبتلا به این بیماری معمولا علائم زیر را در روند این عارضه تجربه خواهند کرد:

• هایپرترمیای ناگهانی (تب بالا و ناگهانی همراه با لرز)
• فارنگیت اگزوداتیو (گلودرد شدید همراه با ترشحات سفید روی لوزه‌ها)
• اریتروماکولوپاپولار منتشر (بثورات قرمز رنگ بافت زبر شبیه سنباده، ابتدا در چین‌های پوستی و سپس سراسر بدن)
• گلوسیت ملتهب (زبان توت‌فرنگی، ابتدا با پوشش سفید و سپس قرمزی و برجستگی پاپیلاها)
• پتشی‌های کام (لکه‌های قرمز روشن در ناحیه نرم‌کام و دیواره حلقی)
• لنفادنوپاتی سرویکال (تورم و حساسیت غدد لنفاوی ناحیه گردن)
• میالژی منتشر (درد و حساسیت در عضلات، به‌ویژه در اندام‌های فوقانی و تحتانی)
• آرترالژی التهابی (درد و التهاب در مفاصل بزرگ مانند زانو و آرنج)
• آنورکسی (کاهش اشتها و بی‌میلی به غذا به دلیل التهاب مخاط دهان و حلق)
• سفالژی شدید (سردرد مداوم همراه با احساس فشار در ناحیه گیجگاهی و پیشانی)
• هیپرهیدروزیس و تعریق سرد (تعریق شدید همراه با احساس ضعف عمومی)
• دسکواماسیون پوستی (پوسته‌پوسته شدن گسترده پس از بهبود بثورات، به‌ویژه در کف دست و پا)

راه‌های پیشگیری بیماری مخملک

برای پیشگیری از بیماری مخملک پوستی، ضروری است به نکات زیر توجه کنید:

رعایت بهداشت فردی

رعایت بهداشت فردی یکی از مؤثرترین راه‌های پیشگیری از بیماری مخملک به‌ویژه در کودکان است. شستشوی مرتب دست‌ها با آب و صابون، به‌خصوص بعد از استفاده از توالت و قبل از غذا، به کاهش خطر ابتلا به این بیماری کمک می‌کند. همچنین، استفاده از ضدعفونی‌کننده‌های دست مبتنی بر الکل در مکان‌های عمومی و پرجمعیت می‌تواند از انتقال باکتری‌های استرپتوکوک جلوگیری کند. دیگر نکته مهم، استفاده از دستمال کاغذی هنگام سرفه یا عطسه و دور انداختن آن در سطل زباله است. این اقدام‌ها از انتشار قطرات تنفسی و باکتری‌ها به محیط جلوگیری می‌کند.

تشخیص و درمان به‌موقع گلودرد استرپتوکوکی

گلودرد استرپتوکوکی که یکی از نشانه‌های مخملک است با علائمی مانند تب، سردرد و تورم غدد لنفاوی گردن همراه می‌شود. تشخیص زودهنگام این عارضه و درمان با آنتی‌بیوتیک‌های مؤثر می‌تواند از پیشرفت بیماری و بروز علائم شدیدتر مخملک جلوگیری کند. در صورت مشاهده هرگونه علامت گلودرد استرپتوکوکی، مراجعه به پزشک متخصص الزامی است. پزشک با انجام آزمایش‌های لازم می‌تواند تشخیص صحیحی داشته باشد و در صورت تأیید، درمان مناسب را آغاز کند. این اقدام نه‌تنها از ابتلا به مخملک جلوگیری می‌کند بلکه از عوارض ناشی از این بیماری نیز پیشگیری می‌کند.

جداسازی افراد مبتلا

از آنجایی که بیماری مخملک واگیردار است، توصیه می‌شود افراد مبتلا از دیگران جدا شوند تا از انتشار این بیماری در جامعه جلوگیری شود. جداسازی حداقل ۲۴ ساعت پس از شروع درمان آنتی‌بیوتیکی، از انتقال باکتری‌ها به سایر افراد جلوگیری می‌کند. در این دوران، افراد مبتلا باید در خانه بمانند و از شرکت در فعالیت‌های اجتماعی خودداری کنند.

تقویت سیستم ایمنی بدن

تقویت سیستم ایمنی بدن یکی از روش‌های مؤثر در پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های عفونی، از جمله مخملک است. مصرف مواد غذایی مغذی شامل میوه‌ها و سبزیجات تازه، پروتئین‌های با کیفیت و غلات کامل به حفظ سلامت سیستم ایمنی کمک می‌کند.

برای تقویت بهتر سیستم ایمنی توصیه می‌شود خواب کافی داشته باشید، ورزش کرده و از استرس دور بمانید.

درمان‌های مخملک

درمان خارش مخملک

اگر در اثر ابتلا به مخملک علائمی چون خارش را تجربه می‌کنید برای بهبود این عارضه می‌توانید سراغ روغن‌های گیاهی مانند روغن زیتون و روغن نارگیل و روغن بنفشه بروید. این روغن‌های گیاهی به دلیل داشتن ویتامین گروه A می‌توانند خارش و قرمزی پوست را کاهش داده و موجب لطافت بیشتر پوست شوند.
حنا گذاشتن یکی دیگر از بهترین راهکارها برای کاهش خارش ناشی از مخملک در طب سنتی محسوب می‌شود. اگه خارش شما بسیار شدید است، پیشنهاد می‌شود این روش درمانی را امتحان کنید.‌

پماد برای خارش مخملک

درمان خارش ناشی از بیماری مخملک به‌ویژه در کودکان می‌تواند شامل استفاده از پمادها و لوسیون‌های موضعی باشد. یکی از رایج‌ترین گزینه‌ها، پماد یا لوسیون کالامین است که به‌عنوان یک درمان مؤثر و بدون نسخه برای تسکین خارش و ناراحتی‌های پوستی شناخته می‌شود. این پماد صورتی رنگ، با خواص ضدالتهابی و خنک‌کننده خود، می‌تواند به کاهش احساس ناراحتی ناشی از خارش پوست کمک کند.

استفاده از کالامین ساده است. کافی است مقدار مناسبی از آن را روی نواحی مبتلا به خارش بمالید و بگذارید تا خشک شود. این پماد به‌سرعت جذب می‌شود و اثرات تسکینی آن به‌طور فوری احساس خواهد شد. با این حال، باید به این نکته توجه داشت که این درمان تنها برای خارش خفیف مناسب است و در صورت بروز علائم شدیدتر یا عفونت‌های ثانویه، مشاوره با پزشک الزامی است.

درمان دارویی مخملک

اگر به دنبال درمان دارویی مخملک هستید و می‌خواهید یک آنتی‌بیوتیک گیاهی و بدون عارضه برای بهبود بیماری خود مصرف کنید، توصیه می‌شود مقداری عسل را با گل گاوزبان و شیر مخلوط کنید. سپس به مدت ۱۵ دقیقه حرارت دهید. این دمنوش یک داروی فوق‌العاده قوی برای درمان مخملک محسوب می‌شود و می‌تواند در کاهش عفونت و تب موثر باشد. بهتر است در طول درمان حداقل یک بار در روز این جوشانده را میل کنید تا اثرگذاری آن بیشتر شود.

درمان خانگی بیماری مخملک

برای درمان خانگی بیماری مخملک ضروری است به نکات زیر توجه کنید:

• از مصرف مواد غذایی چرب و فست و فودی تا پایان زمان درمان خودداری کنید.
• مصرف سیر رنده شده و عسل را در رژیم غذایی خود قرار دهید تا سیستم ایمنی شما قوی شده و علائم بیماری کاهش یابد.
• از روغن نارگیل و روغن اسطوخودوس برای کاهش التهاب پوستی و درمان راش‌های پوستی استفاده کنید.
• تا می‌توانید شربت خاکشیر نوش جان کنید. چرا که این شربت می‌تواند در کاهش تب و عفونت و همچنین خارش موثر باشد.
• سعی کنید در دوران بیماری از مرکبات مانند لیمو، نارنگی و پرتقال بسیار مصرف کنید. آبگیری این میوه‌ها و مصرف روزانه نیز می‌تواند ایده خوبی باشد.

طول درمان مخملک در کودکان

مدت زمان درمان مخملک در کودکان به‌طور معمول بین ۷ تا ۱۰ روز متغیر است. پس از مواجهه با باکتری استرپتوکوک گروه A، دوره نهفتگی بیماری حدود ۱ تا ۴ روز طول می‌کشد تا علائم اولیه مانند تب، بثورات پوستی و گلودرد ظاهر شوند. در این مرحله، سیستم ایمنی بدن با عفونت در حال مقابله است و واکنش‌های التهابی به بروز علائم کمک می‌کند.

اگر درمان به‌موقع و مناسب آغاز شود، روند بهبودی تسریع می‌شود. با تجویز آنتی‌بیوتیک‌های مؤثر، معمولاً در عرض ۲۴ تا ۴۸ ساعت پس از شروع درمان، تب و گلودرد بهبود می‌یابند و علائم دیگر به‌تدریج کاهش می‌یابند.

مدت زمان درمان می‌تواند تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند شدت عفونت، وضعیت کلی سلامت فرد و پاسخ به درمان قرار گیرد. در برخی موارد، بهبودی کامل ممکن است به بیش از ۱۰ روز نیاز داشته باشد، به‌خصوص اگر عوارضی مانند عفونت گوش یا سینوزیت به وجود آید.

بهبود مخملک با طب سنتی

در طب سنتی یک سری راهکارهای موثر برای بهبود بیماری مخملک در نظر گرفته شده است. با عمل به راهکارهای زیر می‌توانید علائم این بیماری را به طور قابل توجهی کاهش دهید:

• مقداری زنجبیل تازه یا پودر زنجبیل را درون آب به مدت ۲۰ دقیقه بجوشانید و سپس به آن عسل اضافه کنید. این دمنوش می‌تواند یک داروی فوق‌العاده برای بهبود بیماری مخملک باشد.‌
  با استفاده از روغن‌هایی چون روغن اسطوخودوس، اوکالیپتوس و همچنین بابونه بخور درست کرده و هر روز به مدت ۲۰ دقیقه بخور دهید.
• ماساژ پوست با استفاده از ژل آلوئه‌ورا می‌تواند به دلیل خاصیت ضدالتهابی این گیاه، التهاب، خارش و راش پوستی را کاهش دهد.
• مقداری گل گاوزبان را بجوشانید و به آن عسل و شیر اضافه کنید. سپس دو وعده در روز این دمنوش را نوش جان کنید.
• دمنوش ترنجبین و عناب به دلیل خاصیت ضدالتهابی و آنتی باکتریایی که دارد گزینه مناسبی برای مصرف در دوران بیماری محسوب می‌شود.‌
• اگر علائم بیماری مخملک در شما شدید است از دمنوش آویشن غافل نشوید.
• ترکیب عرق کاهو، گشنیز، خرفه، کاسنی، ترنجبین و آب به صورت مساوی می‌تواند یک دمنوش فوق‌العاده برای بهبود بیماری مخملک باشد.

مخملک در زنان باردار

در دوران بارداری، سیستم ایمنی بدن تغییراتی را تجربه می‌کند که ممکن است حساسیت به عفونت‌ها را افزایش دهد. با این حال، ابتلا به مخملک در بارداری نادر است و در صورت بروز، با درمان مناسب، خطرات آن به حداقل می‌رسد.

در صورت ابتلا به مخملک در دوران بارداری، توصیه می‌شود که به پزشک متخصص مراجعه کنید. پزشک با ارزیابی دقیق وضعیت مادر و جنین، درمان مناسب را تجویز می‌کند. درمان معمولاً شامل استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های مؤثر مانند پنی‌سیلین است که در کنترل عفونت نقش بسزایی دارند.

عدم درمان مخملک در دوران بارداری می‌تواند عوارضی مانند افزایش خطر عفونت‌های دیگر را به همراه داشته باشد. بنابراین، تشخیص و درمان به‌موقع از اهمیت بالایی برخوردار است.

بهترین کلینیک طب سنتی برای درمان بیماری مخملک

کمک گرفتن از متخصصان طب سنتی در هنگام ابتلا به بیماری مخملک ضروری است. این متخصصان با شناخت کافی که از این بیماری و درمان آن دارند، می‌توانند شرایط را برای بهبودی شما بدون نیاز به مصرف داروهای شیمیایی فراهم کنند.‌
کلینیک دکتر صرافان یکی از بهترین کلینیک‌ها برای درمان بیماری مختلف محسوب می‌شود. با مراجعه به این کلینیک می‌توانید زیر نظر پزشکان خبره و توانایی مانند دکتر معصومه صرافان و دیگر همکاران روند درمان خود را پیش ببرید.