افسردگی پس از زایمان

افسردگی پس از زایمان(Postpartum Depression) نوعی بیماری است که برخی از خانم‌ها بعد از وضع حمل دچار آن می‌شوند. این بیماری عموما در یک ماهه اول بعد از زایمان شروع می‌شود. طبق آمار ۱۰ تا ۱۵ زن از هر صد زنی که زایمان می‌کنند، دچار افسردگی می‌شوند. با توجه به تغییرات بعد از تولد نوزاد، مادر نیاز به استراحت مطلق دارد؛ اما به دلیل شرایط ایجاد شده، این امکان وجود ندارد. عوامل زیادی بر افسردگی پس از زایمان تاثیر می‌گذارد. برخی موارد می‌تواند ناشی از بارداری قبلی مادر باشد. مثلا مادری که در زایمان گذشته‌ خود نوزاد مرده به دنیا آورده‌است؛ و یا قبلا زایمان زودرس داشته است.

 باید افسردگی پس از زایمان در سریع‌ترین زمان ممکن درمان شود چرا که این بیماری روحی و روانی گاهی منجر به قتل نوزاد توسط مادر شده است. زنی که که دچار افسردگی شده است، نیاز به حمایت دارد.    

 بهتر است علائم افسردگی پس از زایمان را به خوبی بشناسید. این بیماری بر روح و جسم بیمار تاثیر می‌گذارد. احساس ناراحتی و اضطراب، گناه، دلواپسی، کم‌ارزش بودن، عدم‌ثبات خلقی و… می‌تواند از علائم روحی این بیماری باشد. از علائم جسمی آن می‌توان به حس بی‌حالی، کم‌اشتهایی، ناتوانی در خوابیدن اشاره نمود.

علائم افسردگی پس از زایمان چیست؟

اگر شخصی دچار افسردگی پس از زایمان شده باشد معمولا علائمی را بروز می‌دهد که افسردگی را بخوبی نمایان می‌کند. از جمله این علائم می‌توان موارد زیر را در نظر داشت:

• خلق پایین یا نوسان خلق شدید
• گریه شدید و گاهی بدون علت مشخص
• دشواری در برقراری پیوند با نوزاد (احساس نزدیکی با نوزاد)
• دوری از خانواده و دوستان یا احساس طرد شدن
• از بین‌ رفتن اشتها یا غذا خوردن بیش از حد معمول
• ناتوانی در خواب یا خوابیدن بیش از اندازه
• سردرد

اقدامات اولیه برای درمان افسردگی پس از زایمان

در صورت بروز علائم افسردگی پس از زایمان، با راهکارهایی هرچند کوچک می توانید از بروز افسردگی شدید جلوگیری کنید. در زیر به چند مورد از این راهکارها اشاره می‌کنیم:

• مادر می تواند استحمام و یا پیاده روی کند.
• بهتر است کارهای مورد علاقه‌اش را انجام دهد. در واقع مادر باید برای خودش وقت بیشتری بگذارد. ممکن است واقع بینانه به نظر نرسد؛ ولی می تواند در تسکین حال او تاثیر زیادی بگذارد.
• اطرافیان او بخصوص همسرش می توانند کمک شایانی به او بکنند. باید با او در رابطه با احساساتش حرف بزنند. به او کمک کنند تا از شرایطش لذت ببرد.
• معمولا در این مواقع مادر از خودش و فرزندش ایراد می‌گیرد؛ مثلا چرا فرزند من لاغر است، یا چرا شیر نمی خورد. افکار منفی را از بیمار دور کنید.

*در صورتی که علائم کم نشدند حتما به پزشک متخصص مراجعه نمایید.

وظیفه اطرافیان در قبال شخصی که دچار افسردگی پس از زایمان شده‌ است، چیست؟

در صورتیکه خودتان و یا یکی از اطرافیان‌تان دچار افسردگی پس از زایمان شدید، در قدم اول آن را بپذیرید. سپس با یک مددکار و یا پزشک حاذق مشورت کنید. در نظر داشته باشید که حال بیمار قطعا به مرور زمان بهتر خواهد شد. در این دوران حتما به تغذیه‌ مادر توجه شود.  

علت اصلی این بیماری تغییرات هورمونی است. به طور کلی زنان نوسانات هورمونی زیادی در طول زندگی‌شان تجربه می‌کنند. قطعا هورمون‌ها نقش بسیاری در بارداری و زایمان دارند. مادران بعد از وضع‌حمل دچار تغییرات زیستی، جسمی، اجتماعی و عاطفی می‌شوند. هر کسی ممکن است بعد از زایمان دچار افسردگی شود، ولی عواملی احتمال بروز آن را افزایش می‌دهند. عواملی همچون آسیب‌های بعد از زایمان، سابقه افسردگی، منزوی بودن، حاملگی خطرناک، مشکلات خانوادگی و خشونت همسر می‌توانند سبب افسردگی پس از زایمان شود.

درمان افسردگی بعد از زایمان

درمان افسردگی پس از زایمان از دیدگاه طب ایرانی، مجموعه‌ای از تغییرات تغذیه‌ای، استفاده از گیاهان دارویی و اصلاح سبک زندگی را شامل می‌شود که هدف آن بازگرداندن تعادل به مزاج و تقویت قوای روحی و جسمی مادر است.

یکی از راهکارهای موثر در این زمینه، بهره‌گیری از خواص روغن کنجد است. این روغن که در طب سنتی به خواص گرم و تر خود شناخته می‌شود، حاوی اسید آمینه تیروزین است.

تیروزین پیش‌ساز انتقال‌دهنده‌های عصبی مهمی از جمله سروتونین در مغز می‌باشد. افزایش سطح سروتونین نقش بسزایی در بهبود خلق و خو، کاهش احساس غم و اضطراب و ایجاد حس آرامش دارد. بنابراین، مصرف متعادل روغن کنجد می‌تواند به عنوان یک راهکار طبیعی در جهت بهبود وضعیت روحی مادران پس از زایمان مورد توجه قرار گیرد.

روش‌های سبک زندگی برای درمان افسردگی پس از زایمان

با استفاده از برخی توصیه‌ها در زندگی روزمره می‌توان سرعت بهبودی را افزایش داد:

شیوه زندگی سالمی انتخاب کنید:

فعالیت بدنی مانند پیاده روی با نوزاد و سایر انواع ورزش‌ها را در فعالیت‌های روزانه بگنجانید، به طور متناوب غذا بخورید تا قند خون خود را در رنج مناسبی حفظ کنید، سعی کنید استراحت کافی و با کیفیت داشته باشید، غذاهای سالم مصرف کنید.

انتظارات واقعی داشته باشید:

خود را برای انجام همه کارها تحت فشار قرار ندهید. برای مدیریت کارها از برنامه ریزی استفاده کنید تا استرس کمتری داشته باشید. استانداردهای خود را برای خانه داری عالی کاهش دهید. هرکاری که توان آن را دارید انجام دهید و بقیه را رها کنید.

برای خود زمان بگذارید:

برای خود زمان بگذارید و از خانه خارج شوید، به این معنا که از همسر خود بخواهید از نوزاد نگهداری کند یا پرستار داشته باشد. کاری انجام دهید که از آن لذت می‌برید، همچنین زمانی را برای بودن با همسر یا دوستان خود قرار دهید.

برای افسردگی بعد از زایمان چه بخوریم؟

طب ایرانی بر مصرف مواد غذایی با طبع گرم و تر و غنی از مواد مغذی در دوران حساس پس از زایمان تاکید دارد. در این مسیر، مصرف یک قاشق غذاخوری روغن شاهدانه می‌تواند مفید باشد.

شاهدانه سرشار از منیزیم است که در تنظیم خلق و خو و کاهش اضطراب نقش دارد. منیزیم با تاثیر بر سیستم عصبی می‌تواند به ایجاد احساس آرامش در بدن کمک کرده و با افزایش هورمون ملاتونین، کیفیت خواب را بهبود بخشد.

منیزیم موجود در شاهدانه همچنین می‌تواند به افزایش تولید سروتونین در خون کمک کند. این امر در کاهش علائم استرس و افسردگی موثر خواهد بود.

علاوه بر روغن شاهدانه، مصرف مواد غذایی دیگری نظیر مغزهای گرم مانند بادام و گردو به میزان متعادل، میوه‌های شیرین و رسیده و پرهیز از غذاهای با طبع سرد و خشک نیز در بهبود وضعیت روحی مادران پس از زایمان تاثیر بسیاری خواهد داشت.

دمنوش برای افسردگی بعد از زایمان

دمنوش بهار نارنج به دلیل خواص آرامش‌بخش طبیعی خود، می‌تواند تاثیر مثبتی بر سیستم عصبی داشته باشد. ترکیبات معطر موجود در بهار نارنج با اثرگذاری بر مغز، به کاهش اضطراب و ایجاد حس خوشایند کمک می‌کنند. مصرف منظم این دمنوش می‌تواند به تعادل روانی و افزایش احساس رضایت و آرامش در مادران پس از زایمان یاری رساند.

اگر هر روز به مدت یک ماه بلافاصله پس از بیدار شدن از خواب یک استکان از این دمنوش را نوش جان کنید، تاثیر آن را در سلامت خود خواهید دید.

درمان خانگی

یکی از بهترین راهکارها برای جلوگیری از افسردگی پس از سزارین مصرف دمنوش انار است. دمنوش پوست انار یکی از بهترین دمنوش‌های موجود برای کاهش استرس و افسردگی است که هر کس به راحتی در منزل می‌تواند تهیه و نوش جان کند.

این دمنوش با افزایش هورمون‌های شادی‌بخش، زمینه را برای از بین بردن غم و غصه فراهم کرده و موجب کاهش استرس و افسردگی به مرور زمان می‌شود.

تحقیقات نشان داده است که افسردگی ریسک ابتدا به بیماری‌های و عروقی را افزایش می‌دهد. با دمنوش پوست انار می‌توان سلامت قلب و عروق را نیز ارتقا بخشید. به همین دلیل گفته می‌شود که دمنوش پوست انار علائم ثانویه و عوارض افسردگی را نیز درمان خواهد کرد.

جهت بهبود طعم دمنوش پوست انار کافی است مقداری عسل طبیعی را به آن اضافه کنید. اینگونه نه تنها طعم آن بهبود می‌یابد، بلکه خواصش نیز چندین برابر می‌شود.

درمان گیاهی

یکی از بهترین ترکیبات گیاهی که می‌توانید برای درمان افسردگی پس از زایمان امتحان کنید، ترکیب عسل، رازیانه، زعفران و بابونه است. برای تهیه این ترکیب ابتدا یک قاشق چای‌خوری رازیانه، یک قاشق چای‌خوری بابونه، نصف قاشق چای‌خوری زعفران را با سه لیوان آب مخلوط کرده و بر روی حرارت قرار دهید.

پس از رسیدن به نقطه جوش حرارت را خاموش کرده و صبر دهید تا دمنوش سرد شود. سپس مقداری عسل طبیعی به آن اضافه کرده و سه وعده در روز نوش جان کنید.

درمان افسردگی بعد از زایمان خیراندیش

حکیم دکتر خیراندیش از چهره‌های برجسته طب سنتی ایران، بر اهمیت تغذیه گرم و استفاده از مواد طبیعی برای درمان افسردگی پس از زایمان تاکید دارند. ایشان مصرف عسل به دلیل خواص انرژی‌بخش و تقویت‌کننده، و گل گاوزبان به خاطر خاصیت آرام‌بخشی و نشاط‌آوری آن را توصیه می‌کنند.

از دیدگاه این متخصص غلبه سردی و تری در بدن مادر پس از زایمان می‌تواند زمینه‌ساز بروز افسردگی شود. بنابراین، مصرف گرمیجات و مواد غذایی با طبع گرم می‌تواند در بهبود این وضعیت موثر باشد.