علت و درمان سرفه

سرفه

یک واکنش دفاعی یا رفلکس غیرارادی بدن محسوب می‌شود که هدف اصلی آن پاکسازی گلو و مجاری تنفسی از محرک‌ها، ذرات خارجی، میکروب‌ها، مایعات، و ترشحات مخاطی است.

در این مطلب از مجله‌ی کلینیک دکتر صرافان تصمیم داریم به بررسی علت و درمان سرفه بپردازیم. اگر علاقه‌مند هستید در این مورد اطلاعات بیشتری کسب کنید، با ما همراه شوید.

علت سرفه کردن چیست؟

علت اصلی سرفه، فعال شدن یک رفلکس دفاعی است که برای محافظت و پاکسازی مجاری تنفسی از مواد آزاردهنده یا مسدودکننده رخ می‌دهد؛ این مواد شامل ترشحات اضافی مخاطی، ذرات خارجی مانند گرد و غبار و دود یا عوامل عفونی نظیر ویروس‌ها و باکتری‌ها هستند.

سرفه‌های حاد معمولا ناشی از عفونت‌های تنفسی مانند سرماخوردگی و آنفولانزا هستند. این در حالی است که سرفه‌های مزمن معمولاً به دلایل زمینه‌ای دیگری از جمله ترشحات پشت حلق، آسم، ریفلاکس اسید معده به مری، برونشیت مزمن یا عوارض جانبی برخی داروها ایجاد می‌شوند که همگی به تحریک مداوم گیرنده‌های عصبی در گلو، نای یا ریه‌ها منجر می‌شوند.

علت سرفه نوزاد

سرفه خشک

یا معمولی در نوزادان معمولا به یکی از دلایل زیر رخ می‌دهد:

• عفونت‌های ویروسی تنفسی مانند سرماخوردگی، برونشیولیت
• خروسک (Croup)
• ذات‌الریه (Pneumonia)
• ریفلاکس معده (GERD)
• آلرژی‌ها و قرار گرفتن در معرض محرک‌های محیطی مانند دود سیگار
• سیاه سرفه (Whooping Cough)

علت سرفه‌های شبانه بزرگسالان

سرفه‌های شبانه در بزرگسالان می‌تواند به دلایل زیر رخ دهد:

• ترشحات پشت حلق: تجمع مخاط در حالت درازکش تحریک سرفه را افزایش می‌دهد.
• بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD): در حالت درازکش، بازگشت اسید معده آسان‌تر شده و گلو را تحریک می‌کند.
• آسم: علائم آسم اغلب در ساعات شب بدتر می‌شوند.
• نارسایی قلبی: در برخی موارد نادر، سرفه شبانه می‌تواند نشانه تجمع مایع در ریه‌ها باشد.
• هوای خشک محیط خواب.

درمان سرفه

اگر چه در طب نوین داروهای شیمیایی فراوانی برای درمان سرفه وجود دارد اما برای جلوگیری از بروز عوارض درمان با راهکارهای طب سنتی می‌تواند ایده خوبی باشد.

گل ختمی

در طب سنتی تاکید فراوانی بر استفاده از گیاهانی که موجب نرمی گلو می‌شوند، صورت گرفته است. گل ختمی یکی از این گیاهان می‌باشد.

گل ختمی از مهم‌ترین گیاهان دارویی برای کنترل سرفه و التهابات مجاری تنفسی است. این گیاه با محتوای غنی از پلی‌ساکاریدها منجر به کاهش تحریک مستقیم گیرنده‌های عصبی سرفه شده و خاصیت تسکین‌دهندگی و ضدالتهابی دارد.

برای استفاده از گل ختمی جهت درمان سرفه، کافی است مقداری گل را پس از ترکیب کردن با آب بر روی حرارت قرار دهید. پس از اینکه آب به جوش آمد مقداری عسل به آن اضافه و نوش جان کنید.

شربت پیاز و عسل

پیاز دارای خواص ضدالتهابی، ضدباکتریایی و خلط‌آور است که می‌تواند به کاهش التهاب و تحریک گلو کمک کند. ترکیب آن با عسل، که خاصیت آنتی‌بیوتیکی و تسکین‌دهندگی دارد، یک شربت طبیعی ضدسرفه قوی ایجاد می‌کند که می‌تواند در مدت زمانی کوتاه موجب تسکین سرفه خشک و شدید شود.

برای تهیه شربت پیاز و عسل ابتدا مقداری پیاز را ریز خرد کرده و در آب بریزید. مخلوط را به مدت ۲۰ دقیقه روی حرارت ملایم قرار دهید تا عصاره پیاز به‌طور کامل خارج شود و حجم مایع کاهش یابد. پس از پایان جوشیدن، محلول را از صافی عبور داده تا پیاز جدا شود، سپس صبر می‌کنند تا کمی خنک شود. در نهایت، مایع حاصله را با مقداری عسل طبیعی مخلوط کرده و کمی دوباره حرارت دهید تا قوام یابد. سپس آن را نوش جان کنید.

دمنوش سیر

سیر به دلیل داشتن آلیسین و ترکیبات گوگردی، خواص ضدویروسی، ضدباکتریایی، ضدالتهابی و تقویت‌کننده سیستم ایمنی دارد و در درمان عفونت‌های تنفسی و سرفه موثر است. بررسی‌ها نشان داده است که مصرف جوشانده سیر می‌تواند به طور غیر مستقیم به درمان سرفه کمک کند.

برای تهیه دمنوش سیر، چند حبه سیر خرد شده را با یک فنجان آب بجوشانید. پس از صاف کردن و کمی خنک شدن، مقداری عسل به آن اضافه کنید. این دمنوش را دو وعده در روز نوش جان کنید.

درمان سرفه شدید

برای مدیریت سرفه‌های شدید، به‌ویژه انواع خلط‌دار، آویشن یک گزینه درمانی عالی محسوب می‌شود. قدرت دارویی این گیاه را می‌توان به اسانس‌های فنولی اصلی آن مانند تیمول و کارواکرول نسبت دهیم. تیمول دارای خواص ضدمیکروبی، ضداسپاسم و شل‌کنندگی نای است که به کاهش التهاب و انقباضات مجاری هوایی کمک می‌کند. این ترکیبات با تحریک حرکت مژک‌های تنفسی و افزایش ترشح مخاط، موجب خلط‌آوری می‌شوند. این مکانیسم باعث می‌شود خلط‌های غلیظ رقیق شده و از دستگاه تنفسی خارج گردند. در نتیجه شدت و دفعات سرفه ناشی از برونشیت یا عفونت‌های مشابه به نحو چشمگیری کاهش یابد.

اگر از سرفه‌های شدید رنج می‌برید، مقداری پودر خشک یا گیاه تازه آویشن را به آب اضافه کرده و بر روی حرارت قرار دهید. صبر کنید تا ترکیب شما به مدت ۲۰ دقیقه روی حرارت باشد. در نهایت دمنوش آویشن را حداقل یک بار در طول روز مصرف کنید.

قویترین داروی گیاهی ضد سرفه

پرسیاوشان در طب سنتی به عنوان یک داروی فوق‌العاده برای بهبود سرفه‌های مقاوم شناخته می‌شود. این گیاه درمانی که سرشار از موسیلاژ، تانن و فلاونوئیدها است، با اصلاح شرایط تنفسی موجب درمان سرفه می‌شود. وظیفه اصلی موسیلاژ، ایجاد یک پوشش نرم‌کننده است که خشکی و سوزش گلو را برطرف می‌کند. همزمان، تانن‌ها با خاصیت ضدالتهابی خود، تورم راه‌های هوایی را کاهش می‌دهند. به همین دلیل گفته می‌شود پرسیاوشان چسبندگی خلط را کاهش داده و فرآیند خلط‌آوری را تسهیل می‌کند.

برای درمان سرفه مزمن کافی است مقداری پرسیاوشان را به آب اضافه کرده و بر روی حرارت قرار دهید. اجازه دهید این ترکیب به مدت ۱۵ دقیقه بر روی حرارت باقی بماند. سپس دمنوش حاصل شده را حداقل ۳ وعده در هفته نوش جان کنید.

درمان سرفه کودکان

بِه دانه (دانه میوه به) یک راهکار طبیعی ایمن و مؤثر برای مدیریت سرفه در کودکان به شمار می‌رود. پوسته دانه‌های به سرشار از ترکیبات موسیلاژی است که هنگام خیساندن یا مکیدن، یک ژل غلیظ و ملایم تولید می‌کنند. این لعاب، مانند یک لایه محافظ، گلوی حساس کودک را می‌پوشاند و اثر نرم‌کنندگی قوی اعمال می‌کند تا التهاب و خشکی حلق را کاهش دهد. این پوشش مکانیکی تحریک سرفه را تسکین داده و سرفه‌های خشک را به میزان قابل توجهی بهبود می‌بخشد.

برای استفاده از بِه دانه برای درمان سرفه کودکان، دانه‌های به را بدون شکستن در آب جوش خیس کنید تا لعاب خارج شود. سپس آن را به کودک بدهید. متخصصان طب سنتی تاکید می‌‌کنند که دانه‌ها نباید جویده یا خرد شوند. زیرا خرد کردن می‌تواند منجر به آزاد شدن ترکیبات نامطلوب شود.

شربت ضد سرفه قوی برای بزرگسالان

شربت تیمکس (Thymex) یک داروی گیاهی پرطرفدار برای بزرگسالان بوده که از عصاره آویشن باغی و عسل ساخته شده است. ترکیبات فعال موجود در این شربت مانند تیمول و کارواکرول آن را به گزینه‌ای مناسب برای درمان سرفه تبدیل می‌کند.

تیمول با خاصیت ضد اسپاسمی، انقباضات نای و گلو را کاهش داده و تعداد سرفه‌ها را کنترل می‌کند. این ترکیبات همچنین با تحریک مجاری تنفسی، ترشح مخاط را افزایش و چسبندگی خلط را کاهش می‌دهند و به این شکل، تخلیه آن را تسهیل می‌کنند.

نتیجه‌گیری

در این مطلب به بررسی علل و درمان سرفه پرداخته و گفتیم چگونه با استفاده از گیاهان دارویی می‌توان این عارضه را درمان کرد. چنانچه از سرفه شدید رنج می‌برید، بهتر است به کلینیک دکتر صرافان مراجعه کنید تا یک برنامه درمانی اختصاصی برای شما تنظیم شود و روند بهبودی سریع‌تر پیش رود.