عوامل تشنج و پاسخ به سوالات مرتبط

تشنج زمانی اتفاق می‌افتد که مغز به طور ناگهانی و موقت سیگنال‌های اشتباهی ارسال می‌کند و این باعث ایجاد تغییراتی در بدن می‌شود. دلایل مختلفی وجود دارد که باعث بروز تشنج می‌شود.

در این مطلب از مجله دکتر صرافان تصمیم داریم به مهم‌ترین سوالاتی که در رابطه با تشنج مطرح می‌شود پاسخ دهیم. برای کسب اطلاعات بیشتر مطالعه این مطلب را از دست ندهید.

چه چیزی باعث تشنج می‌شود؟

تشنج، به عنوان یک اختلال عصبی، می‌تواند دلایل گوناگونی داشته باشد. از جمله این دلایل می‌توان به تب شدید همراه با عفونت‌هایی مانند مننژیت، کمبود خواب مزمن، محرک‌های محیطی شدید مانند نورهای چشمک‌زن، اختلالات الکترولیتی مانند کاهش سدیم خون، مصرف برخی داروها، آسیب‌های مغزی ناشی از ضربه، اختلالات عروقی مغزی، بیماری‌های خود ایمنی، سکته مغزی، تومورهای مغزی و مصرف مواد مخدر اشاره کرد. حتی برخی ویروس‌ها مانند عامل بیماری کووید-۱۹ نیز می‌توانند به عنوان یک عامل محرک در بروز تشنج عمل کنند. به طور کلی، تشنج می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای جدی باشد و تشخیص و درمان به موقع آن بسیار حائز اهمیت است.

تب چند درجه باعث تشنج می‌شود؟

هر فردی آستانه تحمل متفاوتی نسبت به تب دارد. اما به طور کلی، تشنج ناشی از تب بیشتر در کودکان بین ۶ ماه تا ۵ سال و زمانی رخ می‌دهد که دمای بدن به سرعت افزایش یافته و به ۳۸.۹ درجه سانتی‌گراد یا بالاتر برسد. مهمترین نکته این است که نه تنها درجه تب، بلکه سرعت افزایش دما نیز در بروز تشنج نقش دارد. بنابراین، نمی‌توان گفت که یک درجه خاص به طور قطع باعث تشنج می‌شود. اگر کودکتان تب دارد و علائمی مانند تشنج، بی‌حالی، یا تغییرات رفتاری شدید نشان می‌دهد، حتما به پزشک مراجعه کنید.

آیا تشنج باعث مرگ می‌شود؟

صرع، اختلال عصبی شایعی است که با بروز ناگهانی فعالیت‌های الکتریکی غیرطبیعی در مغز همراه است. اگرچه بسیاری از افراد مبتلا به صرع زندگی عادی و مستقلی دارند، اما این بیماری پتانسیل ایجاد عوارض جدی، از جمله مرگ را دارد.

یکی از خطرناک‌ترین عوارض صرع، مرگ ناگهانی و غیرمنتظره بر اثر صرع (SUDEP) است. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که فرد مبتلا به صرع به طور ناگهانی و بدون دلیل مشخصی در حین یا بلافاصله پس از یک تشنج جان خود را از دست می‌دهد. علل دقیق SUDEP هنوز به طور کامل شناخته نشده است، اما عوامل متعددی مانند نوع تشنج، شدت بیماری، مصرف داروهای خاص و برخی شرایط پزشکی زمینه ساز می‌توانند خطر آن را افزایش دهند. علاوه بر SUDEP، وضعیت صرع کنترل‌نشده، مرگ در حین تشنج طولانی مدت (استاتوس اپی لپتیکوس) و همچنین عوارضی مانند آسیب‌های ناشی از افتادن در هنگام تشنج، می‌توانند برای افراد مبتلا به صرع تهدیدآمیز باشند.

علائم تشنج در کودکان

تشنج در کودکان، اختلال موقتی در فعالیت الکتریکی مغز است که می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله اختلالات عصبی، عفونت‌ها، ضربه‌های مغزی یا حتی تب بروز کند. این اختلال با علائمی چون لرزش، تکان‌های ناگهانی، سفتی عضلات و حتی از دست دادن هوشیاری همراه است. نوزادان ممکن است علائم ظریف‌تری مانند تکان خوردن لب‌ها یا جویدن ناخودآگاه را نشان دهند. در حین تشنج، مراقبت از کودک و دور نگه داشتن او از خطرات محیطی بسیار مهم است. درمان تشنج به علت زمینه‌ای آن بستگی دارد.

در صورت تشنج نوزاد چه کنیم؟

وقوع تشنج در کودک هرچند ترسناک است، اما حفظ خونسردی والدین امری حیاتی است. در چنین شرایطی، ابتدا محیط اطراف کودک را خلوت کرده و هرگونه مانعی مانند لباس تنگ یا اشیاء سخت را از اطراف او دور کنید تا تنفسش تسهیل شود. کودک را به پهلو بخوابانید تا در صورت ترشح بزاق یا استفراغ، راه هوایی او بسته نشود. از هرگونه اقدام برای باز کردن دهان کودک یا وارد کردن هر شیئی به دهان او خودداری کنید؛ این کار نه تنها مفید نیست بلکه ممکن است به کودک آسیب برساند.

در صورتی که پزشک قبلا داروی خاصی برای چنین مواقعی تجویز کرده باشد، مطابق دستور پزشک آن را به کار ببرید. از پاشیدن آب به صورت کودک یا تحریک او خودداری کنید. پس از پایان تشنج، در صورتی که کودک تب داشت، با استفاده از تن شویه با آب ولرم، دمای بدن او را کاهش دهید.

برای جلوگیری از تشنج چه بخوریم؟

برای جلوگیری از تشنج مصرف مواد غذایی زیر می‌تواند مفید باشد:

گیاهان دارویی

در طب سنتی و مکمل، طیف وسیعی از گیاهان دارویی برای درمان صرع پیشنهاد شده‌اند. گیاهانی مانند بوته سوزان، شیخ الربیع، هیدروکوتیل، زنبق دره، دارواش، ماگورت، گل صد تومانی، اسکال کپ، درخت بهشت و سنبل‌الطیب از جمله این گیاهان هستند. استفاده از هر نوع گیاه دارویی، به‌ویژه برای افرادی که تحت درمان‌های پزشکی هستند، باید با مشورت پزشک انجام شود. زیرا برخی گیاهان ممکن است با داروهای دیگر تداخل داشته باشند و عوارض جانبی ایجاد کنند. بنابراین، قبل از استفاده از هرگونه گیاه دارویی برای درمان صرع، حتماً با پزشک متخصص مشورت کنید.

میوه‌ها

برخی میوه‌ها به دلیل داشتن ترکیبات آنتی‌اکسیدانی و ضد التهابی، می‌توانند به بهبود برخی از علائم بیماری صرع کمک کنند. میوه‌هایی مانند سیب، سبزیجات برگ سبز و آجیل، به دلیل خواص آرام‌بخش خود، می‌توانند به کاهش اضطراب و بهبود کیفیت خواب در افراد مبتلا به صرع و تشنج کمک کنند.

مصرف آب

آب، مهم‌ترین ماده مغذی برای بدن است و نقش حیاتی در تنظیم دمای بدن، انتقال مواد مغذی و دفع سموم دارد. کمبود آب می‌تواند منجر به خستگی، سردرد، مشکلات گوارشی و کاهش عملکرد شناختی شود. برای حفظ هیدراتاسیون مناسب و کاهش خطر تشنج، توصیه می‌شود روزانه مقدار کافی آب و سایر مایعات مصرف شود.

کربوهیدرات‌های تصفیه نشده

کربوهیدرات‌ها، به عنوان یکی از سه درشت مغذی اصلی، نقش مهمی در تامین انرژی بدن ایفا می‌کنند. منابع غنی از کربوهیدرات‌های سالم شامل غلات کامل، میوه‌ها، سبزیجات و حبوبات است. این کربوهیدرات‌ها علاوه بر انرژی، فیبر و طیف وسیعی از ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری را نیز تامین می‌کنند و موجب کاهش خطر تشنج می‌شوند.

پروتئین بدون چربی

پروتئین، درشت مغذی دیگری است که برای رشد، ترمیم بافت‌ها و تقویت سیستم ایمنی بدن ضروری است. منابع غنی از پروتئین بدون چربی شامل گوشت بدون چربی، طیور، ماهی، غذاهای دریایی، لوبیا، محصولات سویا، آجیل، دانه‌ها، تخم‌مرغ و محصولات لبنی کم‌چرب است. مصرف کافی پروتئین به حفظ سلامت کلی بدن و مغز کمک می‌کند.

درمان قطعی تشنج چیست؟

تشنج، اختلالی است که دلایل متعددی می‌تواند داشته باشد و در نتیجه، درمان آن نیز متنوع است. اگرچه درمان قطعی برای همه انواع تشنج وجود ندارد، اما با تشخیص دقیق و درمان مناسب می‌توان حملات را کنترل کرد و کیفیت زندگی افراد مبتلا را بهبود بخشید. داروهای ضد تشنج، به عنوان خط اول درمان، نقش مهمی در کنترل تشنج ایفا می‌کنند. علاوه بر درمان دارویی، تغییرات سبک زندگی مانند داشتن خواب کافی، مدیریت استرس و اجتناب از محرک‌ها نیز می‌تواند در کاهش تعداد و شدت حملات موثر باشد. در برخی موارد، درمان‌های مکمل مانند نوروفیدبک نیز ممکن است تحت نظر پزشک تجویز شود. با این حال، مهمترین نکته در مدیریت تشنج، مراجعه منظم به پزشک و پیروی دقیق از دستورات او است. با تشخیص زودهنگام، درمان مناسب و پشتیبانی مناسب، افراد مبتلا به تشنج می‌توانند زندگی عادی و فعالی داشته باشند.

بعد از تشنج چه باید کرد؟

پس از پایان تشنج، مهم‌ترین کار این است که فرد را در وضعیت امن و راحتی قرار دهید. فرد را به پهلو بخوابانید تا در صورت وجود هرگونه استفراغ، راه هوایی او باز بماند. زیر سر فرد یک بالش نرم قرار دهید تا گردن او در وضعیت راحتی باشد. به یاد داشته باشید که چیزی در دهان فرد قرار ندهید. پس از اینکه مطمئن شدید که فرد در امنیت است، با اورژانس تماس بگیرید، مخصوصاً اگر این اولین تشنج فرد باشد، تشنج بیش از ۵ دقیقه طول کشیده باشد یا فرد پس از تشنج به هوش نیامده باشد. همچنین اگر فرد باردار است، دیابتی است یا مجروح شده است، باید با اورژانس تماس بگیرید. تا رسیدن اورژانس، وضعیت تنفسی فرد را کنترل کنید.

نتیجه‌گیری

در این مطلب به بررسی تشنج و سوالات مرتبط با آن پرداختیم. اگر از این عارضه رنج می‌برید، مراجعه به یک کلینیک طب سنتی مانند مرکز طب سنتی دکتر صرافان می‌تواند به شما کمک کند تا بدون مصرف داروهای شیمیایی بیماری خود را کنترل و درمان کنید.